những điều thú vị về Halloween

[admin]

Halloween bắt nguồn từ đâu nhỉ?

Từ Halloween xuất phát từ Đêm các Thánh - một lễ kỷ niệm của Thiên chúa giáo diễn ra vào đêm trước Ngày lễ các Thánh. Tuy nhiên, lễ hội này lại có nguồn gốc tôn giáo cổ xưa, cho đến nay cũng vẫn là ngày lễ thiêng liêng của người Wicca - một tôn giáo cổ mà tín đồ của nó chỉ làm điều thiện.



Vào năm 43 (Tây lịch kỷ nguyên), người La Mã chinh phục vùng đất của dân tộc Celt và cai trị khoảng 400 năm (vùng này bây giờ là Anh Quốc). Trong giai đoạn này có hai lễ hội Samhain của dân tộc Celt. Một trong hai lễ đó là Fealia được cử hành vào cuối tháng Mười để vinh danh những ngưòi đã chết, lễ thứ hai dành cho Pomona, nữ thần La Mã về cây và quả. Có lẽ vì nữ thần Pomona mà quả táo (apple) đã được kết hợp vào lễ hội Halloween. Sau ngày lễ Chư Thánh, tại Anh Quốc, còn có ngày "Các vong hồn" vào mồng 2 tháng 11. Tại Anh Quốc, Halloween đôi khi được gọi là Nutcrack Night or Snap Apple Night vì mọi người trong gia đình ngồi quanh lò sưởi kể chuyện và ăn đậu phụng rang hoặc nhai "táo."

Vào ngày "Các vong hồn," những người nghèo đi "khất thực cô hồn" (went-a-souling) và họ sẽ được bố thí bánh trái gọi là "soul cakes" (bánh vong hồn) để họ hứa là sẽ cầu nguyện cho "các vong hồn."

Halloween đến Hoa Kỳ do những di dân đầu tiên, đa số đến từ Anh Quốc và một số từ các vùng thuộc dân tộc Celt, họ đã đem qua Mỹ khá nhiều phong tục khác nhau. Nhưng vì lý do tín ngưỡng bị giới hạn, nghĩa là lúc đầu các tôn giáo lớn đưa ra giới luật tương đối chặt chẽ, nên việc cử hành lễ Halloween chưa được phổ cập trong dân chúng. Mãi đến thập niên 1800 mới trở nên tục lệ được nhiều người hưởng ứng.

Vào giữa thế kỷ 19, tục lệ "trick or treat" chưa được phổ biến ở các thành phố lớn vì ở những nơi này "hàng xóm láng giềng" hầu như không có; nhiều người ở cạnh nhau mà không quen biết nhau, cho nên Halloween đôi khi gây ra những sự việc tai hại. Ngày nay, nhiều cộng đồng, nhiều tổ chức đã đứng ra bảo trợ các tục lệ vui chơi của ngày Halloween, nên nó đã trở thành một ngày lễ hội rất vui thú của thiếu niên và một số thanh niên.

Tại sao người ta lại lấy bí ngô làm biểu tượng của Halloween?

Theo truyền thuyết của người Ailen thế kỷ 18, xưa kia có một anh chàng nông dân nổi tiếng nghiện rượu có tư chất thông minh biệt hiệu là Jack Hà Tiện (Stingy Jack).

Một hôm anh chàng Jack này mời quỉ vương Satan (Satan devil) (ông trùm của các loại quỉ dữ) đi uống rượu. Nhưng Jack Hà Tiện lại không muốn trả tiền nên chàng ta bèn dụ dỗ con quỉ hãy hóa phép tự biến thành thành đồng tiền để Jack Hà Tiện mua rượu cùng nhậu cho vui. Quỉ dữ nghe thấy bùi tai liền biến thành đồng tiền thì Jack nhặt ngay lấy bỏ vào túi áo trong đó có sẵn một thánh giá bằng bạc (a silver cross) khiến quỉ không thể trở lại nguyên hình quỉ được nữa.



Sau đó Jack cũng giải phóng cho quỉ nhưng với điều kiện là quỉ không được quấy nhiễu Jack trong suốt 1 năm, và nếu Jack chết, quỉ cũng không được thu linh hồn (soul) của Jack. Một năm sau vì sợ quỉ sẽ quấy nhiễu mình, Jack lại đánh lừa quỉ để quỉ leo lên cây táo hái quả. Trong lúc quỉ còn đang loay hoay trên cây thì Jack khắc ngay một thánh giá vào thân cây, thế là quỉ sợ không dám leo xuống và Jack đã thỏa thuận với quỉ là không được trêu chọc anh thêm 10 năm nữa thì Jack mới thả nó xuống.

Chẳng bao lâu sau đó Jack Hà Tiện chết. Hồn ma (wraith) của Jack đến gõ cửa thiên đường (gates of heaven) nhưng thượng đế không nhận vì những vụ lừa đảo (tricks) của anh với quỉ dữ khiến thượng đế nghĩ rằng không thể cho một một kẻ quá tinh quái như vậy lên cõi trời (heaven). Xuống địa ngục thì sợ gặp quỉ Satan khi trước còn tức tối nên Jack muốn vào địa ngục cũng không xong. Nhưng khi xuống đến địa ngục (reached hell) gặp quỉ Satan, vì giữ lời hứa không bắt hồn Jack nên quỉ đuổi Jack đi nhưng tỏ ý thương hại nên cho Jack một cục than hồng để mà dò đường trong đêm tối (find his way in the darkness). Jack Hà Tiện bỏ cục than cháy đỏ vào trong một củ khoai tây thối làm đèn và cứ luẩn quẩn khắp cõi dương gian (wandering in the unending darkness between heaven and hell) và phong tục đặt những ngọn nến vào quả bí đỏ hay củ khoai tây trong ngày lễ Halloween… xuất phát từ đó. Người Ailen gọi Jack là Jack of the Lantern, tức là Jack lồng đèn, và sau gọi thành Jack-O’Lantern (lit Jack-O’Lantern).

Vì Jack tinh ranh và láu cá nên người dân ở các ngôi làng Ailen tin rằng linh hồn của Jack sẽ có thể tìm cách trở về nên mỗi khi mùa Halloween đến, họ khắc (carve) lên củ cải hoặc củ khoai tây… thành hình mặt người láu cá và đem bày ở bệ cửa sổ hay cửa ra vào để xua đuổi những hồn ma vất vưởng như Jack Hà Tiện không xâm nhập vào nhà của họ (ward off the evil spirits and keep the Stingy Jack away) vào đêm 31 tháng 10 – Đêm các Thánh (All Saints' Night).

Truyền thống này đã được đổi khi những di dân từ Ailen và Anh quốc tới Hoa Kỳ, họ thấy rằng quả bí đỏ, tức bí ngô hay bí rợ, một loại quả đặc sản được trồng rất nhiều ở Bắc Mỹ (đây cũng là loại quả tượng trưng cho hoa màu sum suê ở nước Mỹ). Loại quả màu da cam này là nguyên liệu thích hợp nhất để họ khoét ruột tỉa hình mặt anh chàng Jack-O’Lantern láu cá, hơn nữa khi thắp đèn trong quả bí ngô họ thấy sáng hơn là thắp đèn bên trong củ cải, khoai tây hay bí đao nên quả bí ngô trở thành biểu tượng cho ngày lễ Halloween (a symbol for Halloween) là bắt nguồn như thế.

Ý nghĩa của ngày lễ Halloween

Về giáo dục, hành động và cuộc đời của Jack đã trở thành những kinh nghiệm để tuổi trẻ rút ra một bài học làm người, đó là: Sống không nên tham lam, bủn xỉn, keo kiệt, phải có lòng bác ái, từ bi, biết giúp đỡ kẻ khó khăn, không nên chơi đùa với ma quỷ. Ma quỷ hiểu theo nghĩa bóng là những trò lừa lọc, đe dọa, làm cho người khác sợ hãi, những việc làm tinh quái do trí thông minh và tưởng tượng của tuổi trẻ sáng tạo ra có khi làm hại đến người, đến xã hội... Chơi đùa, giao du với ma quỷ sẽ dễ bị cám dỗ đi vào đường tối tăm và tội lỗi.

Về ý nghĩa nhân bản, thử đặt câu hỏi: tại sao dưới ánh sáng khoa học và kỹ thuật mà các nước Âu, Mỹ vẫn dành một ngày lễ hội cho người của "cõi Âm" mà đại diện là chàng Jack?



Jack là nhân vật tưởng tượng nhưng đã thực sự hiện thân trong cuộc đời, trong thân phận làm người... mà lại là một người cô đơn. Khi chết, Jack trở thành cô hồn, không chỗ dung thân, Thiên Đàng và Địa Ngục đều từ chối. Truyền thống lễ hội Âu Mỹ đã dành cho Jack một ngày. Một ngày được trở lại với cõi dương. Trong ngày đó, Jack có thể sống vui chơi thoải mái, vì người sống đã hóa trang thành ma quỷ để linh hồn Jack có chỗ trà trộn vào cho đỡ cô đơn. Đây là ý nghĩa nhân bản của lễ hội Halloween.

Lễ Hội Halloween ở Mỹ nhằm vào tiết thu, mưa buồn và gió lạnh, trùng hợp với "ngày cô hồn" trong truyền thống dân tộc mình cũng trong mưa buồn hiu hắt.

Trong ý nghĩa nhân bản, Halloween và Rằm tháng Bảy Âm lịch ở Việt Nam ta có thể xem như là ngày hai cõi Âm, Dương hội ngộ trong niềm thương cảm bao la.. Cuộc hội ngộ này đã phần nào nói lên cái triết lý "Âm, Dương nhất lý, Sinh tử đạo đồng" nơi gặp gỡ của tâm hồn nhân bản đông tây. "Halloween," "All Soul's Day", "Cúng Cô Hồn" đều là những dịp để người sống tưởng nhớ, đoái thương những mảnh đời bất hạnh trong cõi u minh và trong cuộc sống hiện thực chung quanh...

Thật vậy, tưởng tượng và hư cấu không thể nào bắt nguồn từ cái không không mà phải khởi đi từ một thực tại nào đó. Như vậy thì, phải chăng, "Jack Ó Lantern" chỉ là hình tượng của bao nhiêu thanh thiếu niên trong cuộc đời hiện thực, vì môi trường gia đình, xã hội, giáo dục hoặc vì những thúc bách thầm kín nào đó đã vô tình "đùa chơi với quỷ." Và vì đó họ đã lỡ tay đánh mất tuổi thơ, vì ham vui, vì lòng trắc ẩn, thương xót, vì tình bạn bè... mà đã vô tình vi phạm quy ước xã hội, lỗi với giáo điều tín ngưỡng, mang tội với gia đình... Rồi bị xã hội thẳng tay loại trừ.
halloween zuj nhé^^!